Büyük bölümü yaylalardan oluşan toprakları ve geniş yüzölçümü ile Kars, Türkiye’nin hayvancılık için en uygun şehirlerinden biri konumunda. Bu durumda Kars mutfağı için en belirleyici etkenlerden biri et yemekleri oluyor. Hayvansal ürünlerin önemli bir yer tuttuğu Kars mutfağı, yalnızca Türkiye için değil, dünya için belirli bir popülerliğe kavuşmuş Kars kaşarı gibi farklı şarküteri lezzetlerine de yer veriyor.
Kış aylarının oldukça şiddetli ve soğuk geçtiği Kars, bahar ve yaz ayları ile birlikte daha ılıman ve keyifli bir havaya bürünüyor. Eğer şehre yapacağınız seyahati bahar ve yaz ayları için planlıyorsanız pek çok noktaya kolaylıkla ulaşım sağlayabilirsiniz!
Jeopolitik konumu sebebiyle Türkiye, gastronomik açıdan farklı deneyimler sunan pek çok şehre sahip. Bugüne dek birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmasıyla dikkat çeken Kars ise gastronomik açıdan Türkiye’nin en dikkat çekici şehirlerinden biri.
Uzun süre boyunca aklınızdan çıkmayacak Kars lezzetleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Gagala
- Feselli
- Nezik
- Haside
- Katmer
- Hörre
- Hangel
- Kars Ketesi
- Haşıl
- Kars Kazı ve Pilavı
Bu gibi lezzetleri şehirde hizmet veren yöresel restoranlarda ve esnaf lokantalarında bulabilirsiniz. Birbirinden farklı malzemeler ile hazırlanan Kars’ın meşhur yemekleri sizlere uzun süre aklınızdan çıkmayacak bir deneyim yaşatabilir. Böylelikle siz de bu lezzetli deneyim sayesinde keyifli bir gastronomik seyahat yapabilirsiniz!
1.Gagala
Kars’ta hazırlanan bir tür hamur işi olan gagala, mayalı hamur bezelerinin ortasının delinmesi ve elips şeklinde biçimlendirilmesi ile hazırlanıyor. İç Anadolu’da farklı yerlerde yapılan pişi ile benzer özelliklere sahip olsa da pişiden farklı olarak üzerine yumurta sarısı sürülüyor ve fırında pişiriliyor.
Özellikle kahvaltılarda tercih edilen gagalayı seyyar poğaça ve simit satan yerlerden alabileceğiniz gibi fırınlardan da satın alabilirsiniz. Gagala genellikle yanında peynir ve çay ile tüketiliyor. Özellikle güne doyurucu bir kahvaltı ile başlamak istiyorsanız mutlaka bu lezzeti deneyimlemelisiniz.
2.Feselli
Feselli; Ardahan ve Kars yöresinin ortak lezzetlerinden biri olarak kabul görüyor. Lezzetli bir hamur işi olan feselli, yöre halkı tarafından özellikle sabah kahvaltılarında tercih ediliyor. Bunun yanı sıra ara öğünlerde atıştırmalık olarak da en çok tüketilen seçeneklerden biri.
Çayın yanında peynir ve zeytin ile tüketilen ve efsane bir lezzet olması sebebiyle dikkat çeken feselli yalnızca un, tuz ve su ile hazırlanan bir hamur! Suda kaynatma veya sacda hazırlanan bu lezzetin içine bal veya reçel de sonradan eklenebiliyor. Hafif bir tada sahip olması sayesinde tek seferde pek çok feselli yiyebilirsiniz.
Feselli adı verilen bu lezzeti deneyimlemek için pastaneleri ve fırınları tercih edebilirsiniz. Özellikle sabah saatlerinde sacda pişirilerek hazırlanan ve sıcak şekilde servis edilen bu lezzet yanında çay ile unutulmaz bir kahvaltı yapmanıza imkan veriyor.
3.Nezik
Kars yöresine ait önemli bir hamur işi olan nezik, yöre halkı tarafından çok sık aralıklarla yapılıyor. Günün her öğününde yenilenebilen bir hamur işi olması sebebiyle tercih edilen nezik, klasik hamur işi lezzetlerden daha farklı şekilde hazırlanıyor. En önemli farklılığı hamurunun su yerine kaymak ile yoğruluyor olması.
Kaymağın verdiği eşsiz ve yumuşak lezzet nezik adı verilen bu tadı unutulmaz hale getiriyor. Sacda arkalı ve önlü olarak pişirilen ve genellikle yanında zeytin, peynir ve çay ile servis edilen nezik kahvaltı sofralarının vazgeçilmezi olmayı başarıyor. Merkezde bulunan bazı fırınlarda bu lezzeti bulabilirsiniz.
4.Haside
İç Anadolu’nun farklı yerlerinde görmüş olabileceğiniz haside; süt, un, nişasta, şeker, vanilya ve tereyağı ile hazırlanıyor. Malzemelerin kıvam alana kadar karıştırılarak pişirilmesi ve kaynadıktan sonra vanilya ilave edilmesi ile hazırlanan bu lezzet, tatlı ihtiyacını başarılı şekilde karşılıyor.
Haside adı verilen ve Kars’ın tatlıları arasında bulunan bu lezzet doyurucu olması sebebiyle de tercih ediliyor. Özellikle kış aylarında içinizi ısıtacak ve tatlı ihtiyacınızı karşılayacak bir deneyim yaşamak istiyorsanız hasideyi mutlaka denemelisiniz!
Haside ismi ile anılan bu lezzeti deneyimlemek için bölgede bulunan yöresel restoranlara ve esnaf lokantalarına gidebilirsiniz. Kars’ta Gezilecek Yerler listesinde bulunan pek çok farklı yer yöresel yemekler konusunda sizlere alternatifler sunacak esnaf lokantalarına da ev sahipliği yapar. Böylelikle bölgedeki farklı lezzetleri deneme şansı yakalayabilirsiniz!
5.Katmer
Kars’ta bulunan ve mutlaka deneyimlenmesi gereken yöresel yemeklerden bir diğeri ise katmer. Bu lezzetin en önemli özelliği ise yapımının oldukça zahmetli olması ve kesinlikle ustalık gerektirmesi. 5-6 kat incecik yufkanın açılması ve araları yağlanarak üst üste dizilmesiyle hazırlanan katmer, rulo yapılarak tepsiye diziliyor ve ardından üzerine sürülen yumurta sarısı ile fırına gönderiliyor. Sabah kahvaltısından akşam yemeğine günün her öğününde yöre halkı tarafından yoğun bir ilgi gören katmer; şehirde yer alan her fırında bulunabilecek bir lezzet.
Düşük fiyatlı seçeneklerden biri olan ve günün her saati tercih edebileceğiniz katmer, günümüzde farklı versiyonları ile de hazırlanıyor. Kars seyahatiniz esnasında mutlaka deneyimlemeniz gerektiğini ise söylemek gerekiyor!
6.Hörre
Hörre; Kars mutfağının en önemli çorbalarından birisi olarak öne çıkıyor. Kars mutfağında pişen yemeklerin oldukça ağır ve doyurucu olması, öncesinde hafif bir çorba ile mideyi yumuşatmayı bir gereklilik haline getiriyor. Soğuk kış günlerinde en çok tercih edilen çorbalardan biri olan hörre, un çorbası adıyla da anılıyor.
Bu çorbanın yapımı oldukça kolay. Un, yağ ve salça ile hazırlanan; üzerine eritilen yağ ve baharatlar ile servis edilen hörre, ağır yemekler öncesi mideyi yumuşatıyor. Şehir merkezinde hizmet veren esnaf lokantalarının hemen hepsinde hörreyi deneyimleyebilirsiniz.
7.Hangel
Hangeli farklı isimler ile değişik bölgelerde duymuş olabilirsiniz. Ancak kökeni Kars’a ait olan bu lezzet bir hamur işi lezzeti. Anadolu’nun farklı yerlerinde hıngal ya da hengel adı ile de anılan hangel, bir mantı çeşidi. Kıymasız olarak hazırlanan dolayısıyla vejetaryen beslenme tarzına sahip olanlar için de ideal bir seçenek olan hangel, üzerinde kendine ait baharatlar ile hazırlanmış sos ve yoğurt ile servis ediliyor.
Oldukça lezzetli olmasının yanı sıra hem yaz hem kış aylarında tercih ediliyor. Hangel adı verilen bu lezzeti deneyimlemek için şehirde yer alan restoranları tercih edebilirsiniz! Hangel genellikle akşam yemeklerinde başka bir ana yemek olmaksızın servis edilse de öğle yemeklerinde de tercih edilebilir.
8.Kars Ketesi
Kete, Anadolu’nun neredeyse her şehrinde yapılıyor. Ancak orijinal kete tarifi için Kars mutfağını deneyimlemeniz gerekiyor! Kars ketesi diğer kete türlerinden kendini ayıran farklı özelliklere sahip.
Hem tatlı hem de tuzlu olarak hazırlanabilen ve genellikle yanında çay ile servis edilen Kars ketesi hamur işleri kategorisinde yer alıyor. Oldukça az malzemeyle kolaylıkla hazırlanan ve bölgede bulunan pastanelerin neredeyse tamamında bulabileceğiniz bu lezzet günün her saati tüketiliyor. Bol tereyağında unun kavrulması ile ister tuzlu ister tatlı şekilde hazırlanan ve fırında pişirilen Kars ketesini sıcak tüketmeniz öneriliyor!
9.Haşıl
Bölgenin yöresel yemeklerinden biri olan ve yöre halkı tarafından genellikle kış aylarında yapılan haşıl eski zamanlardan beri tercih edilen bir yemek seçeneği. Basit, ekonomik ve doyurucu olması sebebiyle tarlalarda çalışan işçiler tarafından hazırlanan ve tüketilen haşıl, günümüzde evlerde de oldukça yoğun bir ilgi görüyor.
Bulgurun suda haşlanması ve süzülerek tepsiye dökülmesi sonrası tereyağı eritiliyor ve sarımsaklı yoğurt ile bulgurun üzerine dökülüyor. Her damak tadına hitap eden bir lezzet olması sebebiyle 4 mevsim boyunca tercih ediliyor. Bu lezzeti esnaf lokantalarında bulabilir, günün her saati tüketebilirsiniz. Ancak başka lezzetler denemek istiyorsanız haşıl yedikten sonra gün içerisinde uzun saatler boyunca acıkmayacağınızı unutmayın!
10.Kars Kazı ve Pilavı
Kaz eti, Kars mutfağında oldukça önemli bir yere sahip. Öyle ki Türkiye’de kaz etinin en çok kullanıldığı mutfağın Kars mutfağı olduğunu söylemek mümkün. Kars kazı ve pilavı ise şehrin geleneksel yemeklerinden biri.
Yılın her mevsiminde tüketilen ve yöre halkı tarafından yoğun bir ilgi gören Kars kazı ve pilavı özellikle kış aylarının favorisi oluyor. İçinizi ısıtan ve oldukça besleyici bir lezzet olan Kars kazının pilav ile buluşmasıyla hazırlanan bu lezzet, akşam yemeği sofralarını şenlendiriyor.
Kars kazı ile servis edilen pilavın en önemli özelliği kaz etinin suyu ile pişirilmiş olması. Hem lezzetli hem de doyurucu bir seçenek olması sebebiyle menü olarak tercih edilen Kars kazı ve pilavını deneyimlemek için restoranları ve bölgede hizmet veren esnaf lokantalarını tercih edebilirsiniz.
11.Kars Kaşarı
Kaşar şarküteri ürünleri arasında bulunan ve pek çok farklı versiyonu ile en sevilen peynirlerden biri. Ancak kaşar denildiğinde akla ilk gelen Kars kaşarı oluyor! Dünyanın her yerine ihraç edilen bir peynir türü olması ile dikkat çeken ve yalnızca Türkiye için değil dünya için de en önemli kaşar lezzetlerinden biri olan Kars kaşarı, klasik kaşardan daha farklı şekilde hazırlanıyor. Meşakkatli bir hazırlanma süreci sonunda yumuşacık bir aromaya ve açık mısır sarısı renge sahip olan Kars kaşarı klasik peynirlere oranla daha yağlı ve aromatik bir lezzete sahip.
12.Kars Gravyeri
Kars mutfağının en önemli özelliklerinden biri hayvansal ürünlere yoğun bir şekilde yer veriyor olması. Kars mutfağının en meşhur lezzeti ise Kars gravyeri! Kars gravyerinin ünü yalnızca Türkiye için sınırlı değil. Yurt dışında pek çok yerde dikkatleri üzerine çeken ve yabancı turistler tarafından da yoğun bir ilgi gören bu lezzet, dünyanın pek çok yerine ihraç ediliyor. Kendine ait özellikleri ve sahip olduğu ün ile milli gurur niteliğinde olduğu söylenebilir!
Hafif keskin ancak lezzetli tada sahip bulunan bu peynir kendisine özgü tadıyla öne çıkıyor. Büyük bir tekerlek şeklinde olan ve üçgen şekilde dilimlenerek servis edilen Kars gravyeri görüntüsü ile de dikkat çekiyor. Yapımı oldukça zahmetli olan bir peynir olması sebebiyle dikkat çeken bu lezzeti Kars’ta bulunan bütün şarküterilerde bulabilirsiniz. Paketli olarak alıp sevdiklerinize hediye olarak da götürebilirsiniz!
13.Erişte Aşı
Erişte aşı ya da erişte pilavı ismiyle anılmakta olan bu lezzet genellikle yöre halkı tarafından kış hazırlıkları esnasında evde yapılan erişteler ile hazırlanıyor. Çorbasından pilavına erişte, Kars mutfağı için en önemli ana malzemelerden biri olmayı başarıyor.
Erişte aşı verilen bu lezzetin en önemli özelliği elde özel olarak hazırlanan erişteler ile hazırlanması. Tereyağı ile hazırlanan ve bunun yanı sıra içerisinde mercimek ilave edilen erişte aşının bazı versiyonlarında içerisinde patates görmek de mümkün. Dolayısıyla oldukça doyurucu besleyici bir seçenek.
Kars’ın en çok tüketilen lezzetlerinden biri olan erişte aşını, yöre halkı tarafından özel olarak evde hazırlanan erişteleri paketli şekilde satın alarak kendi evinizde hazırlayabilirsiniz. Bunun yanı sıra bölgede yer alan yöresel restoran ve esnaf lokantaları da erişte aşı deneyimleyebileceğiniz yerler arasında bulunuyor.
14.Piti Kebabı
Kars’ta halkın büyük bir çoğunluğunun geçim kaynağı hayvancılıktır. Durum böyle olunca Kars mutfağının en dikkat çekici malzemeleri arasında et bulunuyor. Yöresel mutfağın en sevilen et yemeklerinden biri ise elbette piti kebabı!
İftar sofralarında ve özel günlerde en çok tercih edilen et yemeklerinden biri olan piti kebabı, Kars yaylalarında otlayan kuzuların etlerinden hazırlanıyor. Etin yanı sıra içerisinde haşlanmış nohut, sivribiber, domates, kuyruk yağı ve zerdeçal da bulunuyor. Haşlanan etlerin üzerine zerdeçal ve haşlanmış nohut eklenerek güveç kapları alınıyor ve ardından üzerinde kalan malzemeler eklenerek üzeri kızarana kadar fırında pişiriliyor. İnce bir lavaş ve üzerine de yoğurt dökülerek servis edilen piti kebabı; Kars yöresinin en sevilen et yemeklerinden biri olmayı başarıyor. Bu lezzeti yöresel restoranlarda ve akşam yemeklerinde tercih edebilirsiniz!
15.Kurze
Kurze ya da Çerkez mantısı, Kars’ta hazırlanan bir tür mantı çeşidi. İçerisinde kıymalı bir harç olan; ancak klasik mantılardan çok daha büyük şekilde hazırlanan bu lezzet üzerinde bulunan sosu ile unutulmaz bir deneyim haline geliyor.
Kurze oldukça yoğun ve ağır bir lezzet olması sebebiyle genellikle kış aylarında ve akşam yemeklerinde tercih ediliyor. Hamur işi ve ana yemeğin bir araya gelmesi ile oluşan ve oldukça uzun yıllardır Kars’ta hazırlanan bir yemek olarak bilinen kurze, yöresel restoranlarda ve esnaf lokantalarında deneyebileceğiniz bir lezzet.
Kurzenin günümüzde patates ve peynir ile hazırlanan versiyonları da var. Ancak özgün versiyonunda iç harcı kıymayla hazırlanıyor.
16.Tandırda Kaz Çekmesi
Kaz etinin Kars mutfağı için ayrı bir öneme sahip olduğu aşikar. Şehirde yüzyıllardan beri yapılan en geleneksel et yemeklerinin ana malzemelerinden biri olan kaz eti, günümüzde de bölgede çok yoğun bir ilgi görüyor.
Kars’ta kaz etinin farklı çeşitlerde pişirildiğini görebilirsiniz. Ancak lezzeti ile benzersiz bir deneyim sunan en sevilen versiyonu tandırda kaz çekmesi adı verilen dolayısıyla tandırda pişirilen versiyonu. Tandırda kaz çekmesinin yapımı oldukça meşakkatli ve çok uzun sürüyor. Tandır içerisinde yakılan ateşin üzerine yerleştirilen geniş çömlek ve üzerine ayıklanmış bulgur ve su konuluyor. Ardından bulgur üzerine gelecek şekilde demir çubuklara geçirilen kaz etleri asılıyor. Tandırın üzerine sac kapak kapatılıyor kaz etlerinin pişmesi bekleniyor. Bu esnada kaz etinden akan yağ ile bulgur pilavı da pişmiş oluyor.
Benzersiz bir lezzet olması sebebiyle dikkat çeken tandırda kaz çekmesini Kars seyahatiniz esnasında mutlaka denemelisiniz! Bu lezzeti Kars’ın pek çok restoranında bulabilirsiniz.
17.Hasuda Tatlısı
Kars yöresel mutfağında ağır yemekler ve doyurucu lezzetler baskın şekilde bulunabiliyor. Fakat bu mutfağın tatlılar konusunda da zenginliğe sahip olduğunu söylemek gerekiyor. Hasuda tatlısı, Kars’ın en çok tercih edilen tatlılarından biri.
Klasik un helvasının şerbetli versiyonu olarak değerlendirilebilecek bir tatlı olan hasuda tatlısı, Kars seyahatiniz esnasında mutlaka deneyimlemeniz gereken bir lezzet. Hem muhallebi hem de helva ile benzer bir lezzet olması; farklı damak tatlarına hitap edebilmesini sağlıyor. Esnaf lokantalarında ve yöresel restoranlarda bu tatlıyı deneyimleyebilirsiniz!
18.Umaç Helvası
Helva, Anadolu kültürünün en önemli tatlılarından biri. Cenazeden kutlamaya, bayram günlerinden özel misafir ağırlamaya; her aktivite ve her misafir için hazırlanan bir helva çeşidi görmek mümkün. Kars kültürü içinde önemli bir yere sahip olan mutfağında oldukça sık şekilde pişen umaç helvası, özellikle kış aylarında yoğun bir ilgi görüyor.
Umaç helvası az malzeme ile hazırlanan lezzetli bir seçenek olmasının yanı sıra ustalık gerektiren bir pişirme tekniğine sahip. Klasik un helvasından farklı olarak süt ile hazırlanan ve tereyağı, sıvıyağ, şeker ve unun karıştırılması ile pişirilen bu lezzet; yöresel restoranlarda ve esnaf lokantalarında bulunabilecek bir tatlı. Ağır akşam yemeklerinin üstüne tercih edilebilecek en iyi tatlılardan biri olan umaç helvası, çoğu zaman tek başına servis edilse de yaz aylarında dondurma ile de servis ediliyor.
